ఇజ్రాయేల్ - ఇరాన్ మధ్య యుద్ధం (ఇప్పటి స్థితి - జూన్ 2025)

ఇజ్రాయేల్ మరియు ఇరాన్ మధ్య ప్రత్యక్ష యుద్ధం ప్రారంభం కాలేదు. కానీ వీరి మధ్య ప్రతినిత్య శత్రుత్వం, గుప్త చర్యలు, ప్రాక్సీ యుద్ధాలు, సైబర్ దాడులు మరియు వైమానిక బాంబుల దాడులు కొనసాగుతున్నాయి.

ప్రధాన వివాద ప్రాంతాలు

ప్రాంతం	వివాద స్వభావం
సిరియా	ఇరాన్ సైనికులు ఉన్నారు; ఇజ్రాయేల్ వారిపై గగన దాడులు చేస్తోంది.
లెబనాన్	ఇరాన్ మద్దతుతో హిజ్బుల్లా గుంపు ఇజ్రాయేల్‌తో ఘర్షణలు చేస్తోంది.
గాజా	హమాస్, ఇస్లామిక్ జిహాద్‌కు ఇరాన్ నిధులు, ఆయుధాల మద్దతు ఇస్తోంది.

పూర్తి స్థాయి యుద్ధ ప్రమాదం?

ప్రత్యక్ష యుద్ధం జరగకపోయినా, ఎప్పటికైనా ఒక చిన్న పొరపాటు లేదా పెద్ద దాడి వల్ల పెద్ద యుద్ధంగా మారే అవకాశం ఉంది. మిగతా ప్రపంచ దేశాలు (అమెరికా, యునైటెడ్ నేషన్స్) ఇరువురు దేశాలను సమాధానంగా ఉండమని కోరుతున్నాయి.

అంతర్జాతీయ స్పందన

• అమెరికా ఇజ్రాయేల్‌కు మద్దతుగా ఉంది.
• రష్యా, చైనా లాంటి దేశాలు ఇరాన్‌కు మద్దతుగా ఉన్నాయి.
• ఐక్యరాజ్య సమితి, ఐరోపా యూనియన్ సంయమనం పాటించాలని సూచిస్తున్నాయి.

ఇజ్రాయేల్ - ఇరాన్ మధ్య సీజ్‌ఫైర్

ఇజ్రాయేల్ - ఇరాన్ మధ్య స్పష్టమైన అధికారిక యుద్ధ విరామ ఒప్పందం ఇప్పటి వరకు లేదు.

ఎందుకు సీజ్‌ఫైర్ ఉండటం లేదు?

1. ఇజ్రాయేల్ & ఇరాన్ మధ్య ప్రత్యక్ష యుద్ధం లేదు – ఇది ఒక ఒపెన్ వార్ కాదు, కానీ గోప్యంగా నడిచే ప్రాక్సీ యుద్ధం (Proxy war).
2. ఇరాన్ మద్దతుతో ఉన్న హిజ్బుల్లా (లెబనాన్), హమాస్ (గాజా) వంటి గ్రూపులే ఇజ్రాయేల్‌తో నేరుగా ఎదుర్కొంటున్నాయి.
3. ఇజ్రాయేల్ ఈ గ్రూపులపై పునరావృతంగా గగనదాడులు చేస్తూ, ఇరాన్ ప్రభావాన్ని అరికట్టే ప్రయత్నంలో ఉంది.

మధ్యంతర సీజ్‌ఫైర్‌లు ఉన్నాయా?

• గాజాలో హమాస్‌తో కొన్ని సార్లు మధ్యవర్తిత్వంతో (ఉదా: కతార్, ఈజిప్ట్) తాత్కాలిక సీజ్‌ఫైర్‌లు ప్రకటించబడ్డాయి.
• కానీ అవి ఎక్కువ కాలం నిలబడకపోవడం సాధారణం, కారణం: రెండు వైపులా దాడులు మళ్లీ ప్రారంభమవుతుంటాయి.

శాశ్వత శాంతికి అడ్డంకులు

• ఇరాన్ అణు ప్రోగ్రాం కొనసాగుతుండటం
• ఇజ్రాయేల్ భద్రతా ఆందోళనలు
• హిజ్బుల్లా, హమాస్ లాంటి గ్రూపులపై నియంత్రణ లేకపోవడం
• మత, రాజకీయ విభేదాలు

ముగింపు: ప్రస్తుతం ఇరాన్ మరియు ఇజ్రాయేల్ మధ్య ప్రత్యక్ష సీజ్‌ఫైర్ ఒప్పందం లేదు. అయితే, మూడవ పార్టీలు శాంతికి ప్రయత్నిస్తున్నప్పటికీ, శాశ్వత పరిష్కారం సాధించడానికి ఇంకా చాలా దూరం ఉంది.

ఇజ్రాయేల్ - ఇరాన్ యుద్ధంపై తాజా సమాచారం

సీజ్‌ఫైర్ (Ceasefire) అమలు

2025 జూన్ 23న ఇజ్రాయేల్ మరియు ఇరాన్ మధ్య తాత్కాలిక సీజ్‌ఫైర్ ప్రారంభమైంది. ఇది అమెరికా మధ్యవర్తిత్వంతో కుదిరినది.

ముఖ్యమైన సంఘటనల టైమ్‌లైన్

జూన్ 13, 2025

ఇజ్రాయేల్ "ఒపరేషన్ రైజింగ్ లయన్" పేరుతో ఇరాన్ అణు కేంద్రాలపై భారీ గగనదాడులు జరిపింది (నటాంజ్, ఫోర్డో, ఇస్ఫహాన్). పలువురు శాస్త్రవేత్తలు మరియు ఐఆర్జీసీ అధికాధికారులు మృతి చెందారు.

జూన్ 14–16, 2025

ఇరాన్ ప్రతీకారం తీర్చుకుంటూ ఇజ్రాయేల్ పట్టణాలపై 400కి పైగా క్షిపణులు, డ్రోన్ దాడులు చేసింది (టెల్ అవీవ్, హైఫా మొదలైనవి). ఇరువైపులా ప్రాణనష్టం మరియు ఆస్తినష్టం జరిగింది.

జూన్ 20–21, 2025

అమెరికా కూడా జోక్యం చేసుకొని ఇరాన్ అణు కేంద్రాలపై గగనదాడులు చేసింది. ఇరాన్ ప్రతిగా ఖతార్ వంటి దేశాలలో ఉన్న అమెరికా బేస్‌లపై కొద్ది దాడులు చేసింది.

జూన్ 23, 2025

• అమెరికా జోక్యంతో సీజ్‌ఫైర్ ఒప్పందం జరిగింది
• ఇరాన్ ముందుగా దాడులు ఆపింది (ఉదయం 4:00 GMT)
• ఇజ్రాయేల్ తర్వాత సాయంత్రానికి దాడులు ఆపింది
• కొన్ని లఘు ఉల్లంఘనలు జరిగినా, మళ్లీ పెద్దపాటి దాడులు జరగలేదు

ప్రస్తుతం పరిస్థితి

• సీజ్‌ఫైర్ కొనసాగుతోంది
• ఇరాన్ అణు ప్రోగ్రాం పై ఆందోళనలు ఉన్నాయి
• హిజ్బుల్లా, హమాస్ వంటి గ్రూపులు బలహీనపడ్డాయి
• అమెరికా–ఇరాన్ మధ్య రహస్య చర్చలు ప్రారంభం కానున్నాయి
• యూరప్, చైనా, ఐక్యరాజ్య సమితి శాంతి ప్రయత్నాలు చేస్తున్నాయి

ముందు పరిస్థితి?

• శాశ్వత శాంతి కోసం ఇప్పటికీ అనేక అడ్డంకులు ఉన్నాయి
• అణు ఒప్పందాలు, ప్రాక్సీ గ్రూపుల నియంత్రణ, అంతర్జాతీయ ఒప్పందాలపై మరింత చర్చ అవసరం

ఇజ్రాయేల్ – ఇరాన్ వివాదంలో కీలక పాత్ర పోషిస్తున్న ప్రత్యేక గ్రూపులు మరియు వాటి ప్రాంతాల ఆధారంగా వివరణ

లెబనాన్ (ఉత్తర ఇజ్రాయేల్)

• హిజ్బుల్లా (Hezbollah): ఇరాన్ మద్దతుతో పని చేస్తోంది
• ఇజ్రాయేల్‌తో సరిహద్దుల్లో దాడులు చేస్తూ ఉంటుంది

సిరియా (ఉత్తర-తూర్పు ఇజ్రాయేల్)

• ఇరాన్ రక్షిత గిడ్డంగులు, IRGC శిబిరాలు ఉన్న ప్రాంతం
• ఇజ్రాయేల్ తరచూ గగన దాడులు చేస్తుంది

గాజా (దక్షిణ ఇజ్రాయేల్)

• హమాస్ (Hamas), ఇస్లామిక్ జిహాద్: ఇరాన్ నిధులు, ఆయుధాలు ఇస్తోంది
• రాకెట్లు, టన్నెల్‌లు ద్వారా దాడులు చేస్తారు

యెమెన్

• హౌతి తిరుగుబాటుదారులు: ఇరాన్ మద్దతుతో
• ఇజ్రాయేల్‌పై డ్రోన్ దాడులకు ప్రయత్నించారు (రెడ్ సీ మార్గం ద్వారా)

ఇజ్రాయేల్

• ఉగ్రదాడులను ఎదుర్కొంటూ, ప్రాక్సీ గ్రూపులపై గగనదాడులు చేస్తోంది
• అణు బాంబు భయంతో ఇరాన్ అణు కేంద్రాలను లక్ష్యంగా చేస్తోంది

ఇరాన్

• అన్ని పై గ్రూపులకు నిధులు, ఆయుధాలు, శిక్షణ ఇస్తోంది
• అణు బాంబు అభివృద్ధిపై ప్రయోగాలు చేస్తోంది

ముఖ్య గ్రూపులు – ఇరాన్ మద్దతు

గ్రూపు పేరు	లక్ష్యం
హిజ్బుల్లా లెబనాన్	ఇజ్రాయేల్‌పై దాడులు
హమాస్ గాజా	ఇజ్రాయేల్‌ను ధ్వంసం చేయడం
ఇస్లామిక్ జిహాద్ గాజా	హమాస్ కంటే కఠినంగా ఉండే గ్రూప్
హౌతీలు యెమెన్	ప్రాంతీయ స్థాయిలో డ్రోన్ దాడులు
IRGC (ఇరాన్ విప్లవ సైన్యం) ఇరాన్, సిరియా	అణు మరియు మిలిటరీ ప్రాజెక్టుల అమలు

ఎవరు శాంతికి ప్రయత్నిస్తున్నారు?

• అమెరికా: మద్యవర్తిత్వం చేస్తోంది
• యునైటెడ్ నేషన్స్ (UN): మానవతా విపత్తు నివారణ కోసం చర్చలు
• యూరోపియన్ యూనియన్: అణు ఒప్పంద పునఃప్రారంభం ప్రయత్నం
• చైనా: చర్చలకై న్యాయంగా ఉండే ఆహ్వానం

ఇరాన్‌లోని ప్రముఖ అణు కేంద్రాల గురించి

నాటాంజ్ అణు సౌకర్యం (Natanz Nuclear Facility)

• స్థానం: నాటాంజ్ నగరానికి దగ్గరగా, ఇస్ఫహాన్ ప్రావిన్స్
• పని విధానం: యురేనియం ఎన్‌రిచ్‌మెంట్ (సెంట్రిఫ్యూజ్‌ల ద్వారా)

విశేషాలు

• ఇది ఇరాన్ యొక్క అతిపెద్ద ఎన్‌రిచ్‌మెంట్ ప్లాంట్
• భూగర్భంలో కొంత భాగం రక్షణ కోసముగా నిర్మించారు
• అధునాతన IR-1, IR-2m, IR-4, IR-6 సెంట్రిఫ్యూజ్‌లు పనిచేస్తున్నాయి
• 2010లో స్టక్స్‌నెట్, 2020లో పేలుడు వంటి దాడులు జరిగాయి

ఫోర్డో ఇంధన ఎన్‌రిచ్‌మెంట్ ప్లాంట్ (Fordow Fuel Enrichment Plant – FFEP)

• స్థానం: కూమ్ నగరానికి దగ్గరగా, పర్వతాల లోపల
• పని విధానం: యురేనియం ఎన్‌రిచ్‌మెంట్

విశేషాలు

• మొదట రహస్యంగా ఉన్నది, 2009లో వెల్లడైంది
• గట్టిగా నిర్మించబడి, వైమానిక దాడులకు ప్రతిఘటనగా ఉంటుంది
• ఇటీవల 60% శుద్ధి వరకు యురేనియం ఎన్‌రిచ్ చేస్తున్నది
• IR-6 సెంట్రిఫ్యూజ్‌లు ఉన్నాయి

అరాక్ హెవీ వాటర్ రియాక్టర్ (IR-40)

• స్థానం: అరాక్, మార్కజీ ప్రావిన్స్
• పని విధానం: పరిశోధన కోసం రూపొందించిన అణు రియాక్టర్

విశేషాలు

• మొదట ప్లూటోనియం ఉత్పత్తికి అనుకూలంగా ఉండేది
• JCPOA ఒప్పందం ప్రకారం పునర్నిర్మాణం చేయబడింది
• వైద్య మరియు పరిశోధనా అవసరాల కోసం మాత్రమే ఉపయోగించేందుకు మోడిఫై చేశారు
• IAEA పర్యవేక్షణలో ఉంది

ఇస్ఫహాన్ అణు సాంకేతిక కేంద్రం (Isfahan Nuclear Technology Center)

• స్థానం: ఇస్ఫహాన్
• పని విధానం: 1) యెలోకేక్‌ను యురేనియం హెక్సాఫ్లోరైడ్‌గా మార్చడం (UF6) 2) అణు ఇంధన తయారీ 3) మెటలర్జీ మరియు అణు పరిశోధన
• విశేషాలు: వివిధ రకాల శాస్త్రీయ కేంద్రాలు ఉన్నాయి

తహ్రాన్ పరిశోధన రియాక్టర్ (Tehran Research Reactor – TRR)

• స్థానం: తహ్రాన్
• పని విధానం: వైద్య ఐసోటోప్‌లు తయారీ, అణు పరిశోధన
• ఇతివృత్తం: 1967లో అమెరికా నిర్మించింది ("Atoms for Peace" కార్యక్రమంలో భాగంగా)
• విశేషాలు: ప్రస్తుతం 20% శుద్ధి ఉన్న యురేనియం ఉపయోగించి పనిచేస్తోంది

JCPOA (Joint Comprehensive Plan of Action) గురించి

JCPOA అంటే ఏమిటి?

• పూర్తి పేరు: జాయింట్ కంప్రహెన్సివ్ ప్లాన్ ఆఫ్ యాక్షన్
• సంతకం తేదీ: జూలై 14, 2015
• ప్రధాన దేశాలు: ఇరాన్, P5+1 దేశాలు (అమెరికా, బ్రిటన్, ఫ్రాన్స్, రష్యా, చైనా, జర్మనీ), యూరోపియన్ యూనియన్ (EU)
• లక్ష్యం: ఇరాన్ అణ్వాయుధాలు తయారు చేయకుండా నియంత్రించటం, శాంతియుత ఉద్దేశాల కోసం అణు శక్తిని వినియోగించేందుకు అనుమతించటం

JCPOA కీలక నిబంధనలు

విభాగం	పరిమితి
యురేనియం ఎన్‌రిచ్‌మెంట్	గరిష్ఠంగా 3.67% వరకు మాత్రమే
సెంట్రిఫ్యూజ్‌లు	5,060 IR-1 సెంట్రిఫ్యూజ్‌ల వరకు మాత్రమే నాటాంజ్ వద్ద
ఎన్‌రిచ్ చేసిన యురేనియం నిల్వలు	గరిష్ఠంగా 300 కిలోల వరకు మాత్రమే
ఫోర్డో ప్లాంట్	ఎన్‌రిచ్‌మెంట్‌ నిషేధం; కేవలం పరిశోధనకు మాత్రమే
అరాక్ రియాక్టర్	ప్లూటోనియం ఉత్పత్తికి అనుకూలంగా ఉండకుండా పునర్నిర్మాణం
IAEA పర్యవేక్షణ	24/7 తనిఖీలు అనుమతించాలి

ఇరాన్‌కు లభించిన ప్రయోజనాలు

• ఆంక్షలు (UN, US, EU) తొలగింపు
• ఆర్థిక వ్యవహారాలపై స్వేచ్ఛ
• జమ అయిన వేదికలలో డబ్బులు విడుదల

అమెరికా నిష్క్రమణ

• తేదీ: మే 8, 2018
• అమెరికా అధ్యక్షుడు: డొనాల్డ్ ట్రంప్
• ఫలితం: అమెరికా తిరిగి ఆంక్షలు విధించింది, ఇరాన్ కూడా ఒప్పందాన్ని ఉల్లంఘించటం మొదలుపెట్టింది (అధిక ఎన్‌రిచ్‌మెంట్, తక్కువ పర్యవేక్షణ)

JCPOA పునరుద్ధరణ ప్రయత్నాలు

• 2021–2023: వియన్నాలో చర్చలు
• ఇంకా పూర్తిస్థాయిలో ఒప్పందం కుదరలేదు (2024 వరకు)
• కారణాలు:
  • ఇరాన్ తాత్కాలికంగా JCPOA నిబంధనలు పాటించకపోవటం
  • రాజకీయ పరకాలతలు
  • మిస్సైల్ మరియు ప్రాంతీయ భద్రత సంబంధిత సమస్యలు

Share this post:

స్టడీ మెటీరియల్స్:

Quantitative Aptitude

Download

Study Material

Reasoning

Download

Study Material

Some Important Boundary Lines

Download

Study Material

Previous Asked Question:

General Awareness

Download

MCQ's

English

Download

MCQ's