ప్రాధమిక విధులు, ప్రాధమిక హక్కులు, షెడ్యూళ్ళు

ఇండియన్ పాలిటి షెడ్యూల్స్

షెడ్యూల్-1: మొదటి షెడ్యూల్‌లో రాష్ట్రాలు మరియు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాల జాబితా ఉంటుంది మరియు వాటి భూభాగాలుకు సంబందించిన నిబందనలను కలిగి ఉంది.

షెడ్యూల్-2:  రెండవ షెడ్యూల్ రాష్ట్రపతికి రాష్ట్రాల గవర్నర్లు, స్పీకర్ మరియు డిప్యూటీ స్పీకర్ సభా సభ్యులు మరియు చైర్మన్ మరియు రాష్ట్రాల యొక్క డిప్యూటీ కౌన్సిల్ ఛైర్మన్ మరియు స్పీకర్ మరియు శాసనసభ డిప్యూటీ స్పీకర్ మరియు చైర్మన్ మరియు రాష్ట్ర శాసనమండలి డిప్యూటీ చైర్మన్, సుప్రీంకోర్టు మరియు హైకోర్టుల న్యాయమూర్తులు మరియు కంప్ట్రోలర్ మరియు ఆడిటర్ జనరల్ ఆఫ్ ఇండియా రాష్ట్రాల జాబితా మరియు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలు మరియు వాటి భూభాగాలుకు సంబంధించిన నిబంధనలను కలిగి ఉంటుంది.

షెడ్యూల్-3:  సభ్యుల ప్రమాణస్వీకారాల గురించి ఇందులో ప్రస్తావించడం జరిగింది.

షెడ్యూల్-4: రాజ్యసభలో రాష్ట్రాలు మరియు కేంద్రపాలిత ప్రాంతాలకు సీట్ల కేటాయింపు.

షెడ్యూల్-5: షెడ్యూల్డ్ ప్రాంతాలు మరియు షెడ్యూల్డ్ తెగల నియంత్రణకు సంబంధించిన నిబంధనలు.

షెడ్యూల్-6: అస్సాం, మేఘాలయ, త్రిపుర మరియు మిజోరం రాష్ట్రాల్లోని గిరిజన ప్రాంతాలు యొక్క పరిపాలనకు సంబంధించిన నిబంధనలు ఉన్నాయి.

షెడ్యూల్-7: కేంద్ర జాబితా, రాష్ట్ర జాబితా మరియు ఉమ్మడి జాబితా అంశాలు.

షెడ్యూల్-8: భారతప్రభుత్వంచే గుర్తింపు పొందిన భాషల జాబితా.

షెడ్యూల్-9: కోర్టు పరిధిలోనికి రాని కేంద్రాలు మరియు రాష్ట్రాలు జారీ చేసిన చట్టాలు.

షెడ్యూల్-10: అనర్హత కు సంబంధించిన మరియు పార్టీ పిటాయింపులకు సంబంధించిన నిబంధనలు.

షెడ్యూల్-11: పంచాయతీ అధికారాలు  మరియు భాధ్యతలు

షెడ్యూల్-12: మునిసిపాలిటి అధికారాలు మరియు భాధ్యతలు

ప్రాథమిక హక్కులు

జాతీయ అత్యవసర అమలు సందర్భంగా  ఆర్టికల్ 20, 21 ద్వారా భారత ప్రభుత్వంచే హామీ ఇవ్వబడ్డ హక్కులు మినహా, మిగిలిన అన్ని హక్కులు రద్దు చేయవచ్చు. అయితే ఆర్టికల్ 19 కింద ఇవ్వబడ్డ 6 హక్కులు మాత్రం ఏదైనా యుద్ధం లేదా బాహ్య దురాక్రమణ సంభవించినప్పుడు మాత్రమే రద్దు చేయబడతాయి.

రాజ్యాంగం యొక్క మొదటి ఏడు ప్రాథమిక హక్కులు:

    సమానత్వ హక్కు [ఆర్టికల్ 14-18]

    స్వేచ్ఛ హక్కు [ఆర్టికల్ 19-22]

    దోపిడీని నిరోధించే హక్కు [ఆర్టికల్ 23-24].

    స్వేచ్ఛ హక్కు [ఆర్టికల్ 25-28]

    సాంస్కృతిక మరియు విద్యా హక్కులు [ఆర్టికల్ 29-30]

    ఆస్తి హక్కు [ఆర్టికల్ 31]

    రాజ్యాంగ పరిహారపు హక్కు [ఆర్టికల్ 32]

అయితే, ప్రాథమిక హక్కుల చట్టం-1978, 44 వ రాజ్యాంగ సవరణ ద్వారా జాబితా నుండి ‘ఆస్తి హక్కు’ తొలగించబడింది. ఇది రాజ్యాంగంలో ఆర్టికల్ 300- A కింద చట్టబద్ధమైన హక్కుగా మార్చబడింది. కాబట్టి, ప్రస్తుతం, కేవలం ఆరు ప్రాథమిక హక్కులు మాత్రమే ఉన్నాయి.

రాష్ట్ర  ఆదేశిక సూత్రాలు [ఆర్టికల్ 36 నుంచి 51]

‘రాష్ట్ర ఆదేశిక సూత్రాలు’ అనే పధం చట్టాలను రూపొందించేటప్పుడు రాష్ట్రాలు అనుసరించవలసిన  ఆదర్శాలు విధానాలు మరియు చట్టాలను అమలు చేయడం. దీనిలో కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాల  శాశన మరియు కార్యనిర్వాహక విభాగాలు కూడా ఉన్నాయి. అన్ని స్థానిక అధికారులు మరియు దేశంలోని ఇతర ప్రభుత్వ అధికారులందరూ వీటిని అనుసరించవలసి ఉంటుంది. ఆదేశిక సూత్రాలు సాధారణంగా న్యాయబద్దమైనవి కావు, అంటే వాటిని ఉల్లంఘిస్తే కోర్టులు ఎలాంటి చట్టబద్దమైన చర్యలు తీసుకోవు. కాబట్టి వాటిని అమలు చేయమని ప్రభుత్వాలపై ఎలాంటి ఒత్తిడి తీసుకురాలేము. ఇవి ప్రజల సామాజిక మరియు ఆర్థిక న్యాయాన్ని అందించడమే లక్ష్యంగా నిర్దేసించబడ్డాయి.

ప్రాథమిక విధులు

ఆర్టికల్ 51 A రూపంలో 1976, 42వ సవరణ చట్టం  ద్వారా భారతీయుల కొరకు  పది ప్రాథమిక విధులతో కూడిన జాబితాను రూపొందించడం జరిగింది. దీని కోసం ఒక కొత్త భాగం సృష్టించబడింది. దానిని రాజ్యాంగంలో 4వ భాగం-A పొందుపరచడం జరిగింది. ఇది జపాన్ మోడల్ ఆధారంగా రూపొందించబడింది. ఒక ప్రత్యేక అధ్యాయాన్ని చేర్చాలనే ఆలోచనతో  స్వరణ్  సింగ్ కమిటీ ప్రాధమిక విధులను సిఫారసు చేసింది. విధులు మరియు హక్కులు విడదీయరానివి అనే వాస్తవాన్ని దృష్టిలో ఉంచుకొమని దీని  అభిప్రాయం.  11వ విధిని (86వ రాజ్యంగ సవరణ చట్టం, 2002 ద్వారా 51 A (K) గా చేర్చారు. అవి….

51(A) (a) – రాజ్యాంగం పట్ల విధేయత కలిగి ఉండాలి.రాజ్యాంగ సంస్థలను,జాతీయ పతాకం,జాతీయ గీతాన్ని గౌరవించాలి.

(b) – స్వాతంత్ర ఉద్యమాన్ని ఉత్తేజపరచిన ఉన్నత ఆదర్శాలను గౌరవించాలి,అనుసరించాలి.

(c) – దేశ సార్వబౌమత్వాన్ని సమైక్యత సమగ్రతలను గౌరవించాలి,కాపాడాలి.

(d) – దేశ రక్షణకు,జాతీయ సేవకు ఎల్లప్పుడు  సిద్ధంగా ఉండాలి.

(e) – భారత ప్రజల మధ్య సోదరభావాన్ని సామరస్యాన్ని పెంపొందించాలి. మతం,భాష,ప్రాంతీయ,వర్గ విభేదాలకు అతితగా ఉండాలి.

(f) – మన వారసత్వ సంస్కృతి గొప్పతనాన్ని గౌరవించాలి.

(g) – అడవులు,నదులు,వన్యప్రాణులను కాపాడాలి.

(h) – శాస్త్రీయ,మానవతా,పరిశీలన,సంస్కరణ దృక్పదల పట్ల సానుకూలతను పెంపొందించుకోవాలి

(i) – ప్రభుత్వ ఆస్తులను కాపాడాలి.

(j) – అన్ని రంగాలలో దేశ ప్రతిష్టను పెంచడానికి కృషి చేయాలి.